• Tweet

Wykonanie budżetu obronnego w 2021 roku

     W 2021 roku na obronność wydatkowano łącznie 57,7 mld PLN, a dodatkowo kwotę 1,07 mld PLN ujęto w ramach wydatków niewygasających. W przypadku ich pełnej realizacji (w terminie do końca listopada 2022 roku) wykonanie powinno wynieść 58,76 mld PLN. To o niemal 6 mld PLN (11,3%) więcej niż wydatkowano w 2020 roku (łącznie z wydatkami niewygasającymi). W stosunku do planu ze znowelizowanej ustawy budżetowej na 2021 rok wykonanie wynosi 97,5% (licząc łącznie z wydatkami niewygasającymi). Ubiegłoroczne wydatki obronne stanowiły 2,24% szacowanego PKB Polski w 2021 roku (2.622,2 mld PLN) i 11,2% całkowitych wydatków budżetu państwa (521,2 mld PLN).

W 2021 roku z wydatków majątkowych ujętych w ramach części 29 budżetu "Obrona narodowa" kwotę 6,3 mld PLN przesunieto na Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych z przeznaczeniem m.in. na finansowanie w 2022 roku zakupu czołgów M1A2 SEPv3 Abrams. Fot.GDLS.

Łączne wydatki obronne

  Na łączną kwotę wykonanych w 2021 roku wydatków na obronność (razem z wydatkami niewygasającymi) w wysokości 58,76 mld PLN wychodzą wydatki poniesione:

• w ramach części 29 budżetu „Obrona narodowa” - 58,125 mld PLN;
• w ramach działu 752 poza częścią 29 budżetu „Obrona narodowa” - 440,7 mln PLN;
• z Funduszu Modernizacji Sił Zbrojnych – 175,8 mln PLN;
• ze środków Agencji Mienia Wojskowego – 14,4 mln PLN.

Wydatki majątkowe

  Z łącznych wydatków w wysokości 58,76 mld PLN, aż 38,3% przeznaczono na wydatki majątkowe. Mowa tu o kwocie 22,4 mld PLN. Choć księgowo została ona ujęta jako wydatki zrealizowane, to 6,3 mld PLN z tej sumy faktycznie nie wydatkowano, tylko przesunięto na Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych (obecnie Fundusz Wsparcia Sił Zbrojnych) i środki te będzie można wydatkować w tym roku lub w latach kolejnych. Realnie zatem w ramach wydatków majątkowych wydatkowano 16,1 mld PLN, z czego:

• 15,46 mld PLN z przeznaczeniem na finansowanie Centralnych Planów Rzeczowych,
• 500 mln PLN na dotację do Funduszu Dróg Samorządowych (FDS) z przeznaczeniem na sfinansowanie wydatków związanych z budową i remontami dróg o znaczeniu obronnym oraz
• 130 mln PLN na wydatki majątkowe w ramach działu 752 w części 39 budżetu „Transport”.

Wydatki w ramach części 29 budżetu

  Największą grupę wykonanych wydatków obronnych stanowią te ujęte w części 29 budżetu „Obrona narodowa”. W 2021 roku wydatkowano w tej części łącznie 58,125 mld PLN (z czego 1,06 mld PLN ujęto jako wydatki niewygasające) w tym w ramach:

• Wydatków bieżących: 23,960 mld PLN (w tym 0,452 mld PLN jako wydatki niewygasające);
• Wydatków majątkowych (kwota wchodząca w skład łącznych wydatków majątkowych opisanych w poprzednim rozdziale): 22,270 mld PLN (w tym 0,608 mld PLN jako wydatki niewygasające);
• Świadczeń na rzecz osób fizycznych (w tym na emerytury i renty): 9,472 mld PLN;
• Dotacji i subwencji bieżących: 2,423 mld PLN (w tym 4,1 mln PLN jako wydatki niewygasające);
• Wydatki na współfinansowanie projektów z udziałem środków UE: 151 tys. PLN.

Wydatki na Centralne Plany Rzeczowe

  W 2021 roku na finansowanie Centralnych Planów Rzeczowych (CPR)) wydatkowano łącznie 18,627 mld PLN, w tym 15,463 mld w ramach wydatków majątkowych i 3,164 mld PLN w ramach wydatków bieżących. Całkowita kwota ww. nakładów na CPR obejmuje wydatki niewygasające w wysokości 713,4 mln PLN. W skład CPR weszły wydatki (w tym niewygasające) ujęte w ramach:

• Planu Modernizacji Technicznej (PMT) – 14,471 mld PLN (w tym 13,152 mld wydatki majątkowe i 1,319 mld PLN wydatki bieżące);
• Planu Inwestycji Budowlanych (PIB) – 1,945 mld PLN (wydatki majątkowe);
• Planu Inwestycji Budowlanych NSIP (PIB-NSIP) – 0,366 mld PLN (wydatki majątkowe);
• Planu Zakupu Środków Materiałowych (PZŚM) – 1,845 mld PLN (wydatki bieżące).

  W zakresie PMT finansowano z wydatków majątkowych głównie zakupy nowego sprzętu wojskowego i uzbrojenia, a z wydatków bieżących remonty sprzętu wojskowego i uzbrojenia. W zakresie PIB finansowano inwestycje związane z budową infrastruktury (inwestycje budowlane) dla Sił Zbrojnych RP. W ramach PIB-NSIP finansowano inwestycje związane z udziałem Polski w Programie Inwestycji Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Dziedzinie Bezpieczeństwa (NATO Security Investment Programme). W ramach PZŚM finansowano wydatki związane z zakupami: materiałów pędnych i smarów, przedmiotów umundurowania i wyekwipowania, amunicji i materiałów wybuchowych, środków żywności oraz leków, środków opatrunkowych i materiałów medycznych.

  Dla porównania w 2020 roku na CPR wydatkowano 17,424 mld PLN.

Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych

  Wydatki związane z modernizacją techniczną Sił Zbrojnych w 2021 roku finansowano również w ramach Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych (FMSZ). W tym roku na podstawie przejętej ustawy o obronie Ojczyzny fundusz ten został zastąpiony przez Fundusz Wsparcia Sił Zbrojnych (FWSZ). W ubiegłym roku z FMSZ po nowelizacji budżetu planowano wydatkować kwotę 1,676 mld PLN, ale ostatecznie wykonanie wyniosło tylko 175,8 mln PLN.

  W tym miejscu należy przypomnieć, że w ramach FMSZ zgromadzone środki nie przepadają z końcem roku budżetowego, tylko przechodzą do wykorzystania w kolejnym roku. I tak na początku 2021 roku na stanie FMSZ znajdowała się kwota 109,8 mln PLN (środków pieniężnych). W trakcie roku FMSZ został zasilony przychodami w wysokości 6,536 mld PLN (w tym kwotą 6,3 mld PLN z wydatków majątkowych z części 29 budżetu), a wydatki wyniosły 175,8 mld PLN. W rezultacie na koniec roku na stanie FWSZ pozostała kwota 6,42 mld PLN (środków pieniężnych), która będzie mogła zostać wykorzystana w 2022 roku lub w latach następnych. Ze środków tych zamierza się sfinansować m.in. tegoroczną transzę za zakup czołgów M1A2 Abrams. Środki zgromadzone na FMSZ po wejściu w życie ustawy o obronie Ojczyzny zostały przekazane do FWSZ.

  Dla porównania w 2020 roku na finansowanie procesu modernizacji technicznej z FMSZ wydatkowano 3,174 mld PLN.

  Na modernizację techniczną Sił Zbrojnych w 2021 roku wydatkowano zatem łącznie 14,647 mld PLN (środki z PMT i FMSZ), co stanowiło 24,3% łącznych wydatków na obronność. To stosunkowo niska wartość tego wskaźnika. W 2020 roku osiągnął on bowiem poziom aż 31,9%. Gdyby jednak do łącznej sumy wydatków na modernizację dodać 6,3 mld PLN przesunięte na FMSZ (ale nie wydatkowane), to nakłady na modernizację uległyby zwiększeniu do 20,947 mld PLN, a ww. wskaźnik wzrósł do poziomu 35,7%.

Wydatki na prace badawczo-rozwojowe

  Zgodnie z wymaganiami ustawy "o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych RP" na badania naukowe i prace rozwojowe (B+R) w dziedzinie obronności państwa w 2021 roku zaplanowano nakłady w wysokości 1,296 mld PLN, co stanowiło 2,5% wartości całego budżetu na obronność. Plan ten licząc nawet łącznie z wydatkami niewygasającymi zrealizowano na poziomie tylko 27,7% tj. w kwocie 358,6 mln PLN. To jedynie 0,6% łącznych zrealizowanych nakładów na obronność. W tym miejscu należy jednak dodać, że prace o charakterze rozwojowym często dokonywane są również w zakresie zamówień na „dostawy z dostosowaniem”, choć w tym przypadku nie są one wyodrębniane w klasyfikacji budżetowej i wykazywane jako koszty B+R.

Podsumowanie

  W 2021 roku na obronność wydatkowano formalnie ponad 2,2% PKB Polski, czym zrealizowano wymagania ustawowe. Należy pochwalić niemal całkowite wydatkowanie zaplanowanych i dostępnych środków na obronność lub przesunięcie ich na środki niewygasające i Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych, który jest pewnego rodzaju skarbonką modernizacyjną.

  Wydatki poniesione na finansowanie Centralnych Planów Rzeczowych, mających główny wpływ na proces unowocześnienia polskiej armii były o prawi 7% wyższe niż rok wcześniej. Biorąc jednak pod uwagę wysoką inflację i wzrost kursów walut (przy dużej wartości zamówień realizowanych od zagranicznych dostawców), realnie na CPR wydatkowano porównywalne środki jak rok wcześniej. W tym zakresie zatem nie ma zatem powodów do krytyki, ale również specjalnie do pochwały.

  W 2021 roku stan środków pieniężnych FMSZ powiększono z 0,1 mld PLN na początku roku do poziomu 6,6 mld PLN (co trzeba docenić), ale wydatkowano z tego tylko 176 mln PLN, pozostawiając 6,4 mld PLN do wykorzystania w kolejnych latach. W 2020 roku z FMSZ na modernizację wydatkowano 3,174 mld PLN (głównie na program Wisła).

  Niemal już tradycyjnie, powodem do krytyki jest bardzo niski poziom wydatków na prace badawczo-rozwojowe. Ten trend utrzymujący się od kilku lat ma negatywny wpływ na opracowywanie przez polski przemysł obronny innowacyjnych i konkurencyjnych produktów, co wymusza dokonywania coraz większych zakupów od zagranicznych dostawców.

Tomasz Dmitruk

Autor pragnie podziękować Ministerstwu Obrony Narodowej za udostępnione informacje.

• Tweet