• Tweet

Szwedzkie oko z nieba - Saab GlobalEye

     Rozwój szwedzkich systemów wczesnego ostrzegania nie zakończył się na radarze Erieye. W lutym 2016 roku, w Singapurze, podczas odbywającego się w tym czasie salonu lotniczego Singapore Airshow, zaprezentowano Saab Swing Role Surveillance System GlobalEye, czyli kompleksowy system rozpoznania przestrzeni powietrznej i powierzchni lądu oraz morza.

   Saab GlobalEye jest kompleksowym systemem rozpoznania przestrzeni powietrznej oraz sytuacji nawodnej i naziemnej. Zbudowany został na bazie samolotu dyspozycyjnego Bombardier Global 6000. GlobalEye w najbardziej rozbudowanym wariancie może, poza pracującym w pasmie S radarem AESA Erieye ER oraz pracującym w paśmie X radarem obserwacji powierzchni Selex ES Seaspray 7500E (dysponującym trybami SAR/GMTI), zostać wyposażony w głowicę elektrooptyczną FLIR Systems Star Safire 380HD oraz systemy ESM/ELINT.  W typowej konfiguracji GlobalEye dysponować ma pięcioma konsolami operatorskimi, przy czym istnieć ma możliwość zwiększenia ich liczby. Samoloty dysponują również rozbudowanymi systemami wymiany danych.

   Nowy radar Erieye ER został zamontowany w sposób analogiczny, jak we wszystkich wcześniejszych aplikacjach systemu, tj. na wysięgnikach na grzbiecie samolotu nosiciela. To wymusiło zastosowanie dodatkowych powierzchni ustateczniających na usterzeniu pionowym samolotu.

Pierwszym odbiorcą GlobalEye stały się Siły Powietrzne Zjednoczonych Emiratów Arabskich. fot. Saab  

   Nowy wariant radaru Erieye, podobnie jak Erieye PS-890, wciąż pracuje w pasmie S. Został on wyposażony w antenę ze skanowaniem fazowym, a do jego budowy wykorzystano moduły nadawczo – odbiorcze wykonane w technologii azotku galu (GaN). Dzięki ich wykorzystaniu dysponuje on, według producenta, zasięgiem zwiększonym o 70% w stosunku do poprzednika (tj. na poziomie 555 km). Dodatkowo Erieye ER charakteryzuje się lepszymi możliwościami w zakresie wykrywania celów o ograniczonej skutecznej powierzchni odbicia radarowego, a także większą w stosunku do poprzednika niezawodnością.

   GlobalEye może dysponować rozbudowanymi systemami łączności i transmisji danych, z satelitarnymi systemami łączności oraz Link 11/16/22 włącznie. Ponadto może zostać wyposażony w systemy identyfikacyjne ADS-B oraz AIS. W typowej konfiguracji GlobalEye dysponować ma pięcioma konsolami operatorskimi, przy czym istnieć ma możliwość zwiększenia ich liczby. Każda z konsol ma dysponować ekranem o przekątnej 30 cali.

   W praktyce GlobalEye może być oferowany w różnych konfiguracjach różniących się elementami wyposażenia misyjnego. Producent oferuje bowiem np. wariant dysponujący rozbudowanymi możliwościami SIGINT, czy też o zwiększonych możliwościach prowadzenia rozpoznania powierzchni (tak morza jak i lądowego). Ostateczna konfiguracja zależeć ma od wymagań zamawiającego.

   Wykorzystanie nowego samolotu – nosiciela, pozwoliło na wydłużenie długotrwałości lotu do ponad 11 godzin. Pozwoliło również na uzyskanie większych wysokości przelotowych oraz skrócenie czasu niezbędnego na osiągnięcie lub opuszczenie wyznaczonego sektora patrolowego. Ponadto większe rozmiary kabiny pasażerskiej umożliwiają poprawę komfortu pracy załogi oraz dają możliwość zwiększenia liczby stanowisk operatorskich. W końcu umożliwiły zabudowę bardziej rozbudowanego zestawu systemów rozpoznania.

   Już w przeszłości przewidziano migrację systemu na nowszy wariant kanadyjskiego bizjeta, Global 6500. Ten dysponujący bardziej ekonomicznymi jednostkami napędowymi Rolls–Royce Pearl, zamiast Rolls-Royce BR710A2-20, charakteryzuje się poprawionymi osiągami np. w zakresie długotrwałości lotu i zasięgu (6600 Mm zamiast 6000 Mm).

Użytkownicy

   Oficjalna prezentacja GlobalEye miała miejsce kilka miesięcy po zdobyciu pierwszego zamówienia. Dwie maszyny w takiej konfiguracji, określanej jako Saab Swing Role Surveillance System, zostały zakontraktowane już w listopadzie 2015 roku przez Zjednoczone Emiraty Arabskie. Umowa obejmująca również modernizację dwóch wcześniej zakupionych przez ZEA samolotów Saab 340 wyposażonych w systemy Erieye miała wartość 1,27 mld USD. Dodatkowy, trzeci samolot, został zamówiony przez ZEA w lutym 2017 roku. W tym przypadku koszt zakupu maszyny oceniono na 235 mln USD. Jeszcze w grudniu 2020 roku ZEA rozszerzyły zamówienie o kolejną parę GlobalEye. Tym razem umowa miała wartość ok. 1 mld USD. Pierwsza para emirackich GlobalEye została dostarczona w 2020 roku, a trzeci egzemplarz na początku 2021 roku. Zakończenie dostaw planowane jest na 2025 rok.

   30 czerwca 2022 roku doszło natomiast do zawarcia anonsowanej już wcześniej umowy na zakup dwóch nowych samolotów wczesnego ostrzegania i kontroli powietrznej GlobalEye dla Szwedzkich Sił Powietrznych (Flygvapnet). Zamówione samoloty zostaną dostarczone w 2027 roku, przy czym umowa zawiera również opcję kontraktową na dostawę kolejnej pary maszyn tego typu. Zawarty kontrakt pozwoli Flygvapnet na utrzymanie cennych zdolności, jakie gwarantują samoloty wczesnego ostrzegania.

   Kontrakt na zakup GlobalEye zawarty został między odpowiadającą za zamówienia na potrzeby szwedzkich Sił Zbrojnych (Försvarsmakten) agencją FMV (Försvarets materielverk, czyli Administracja Materiałów Obronnych) a firmą Saab. Zgodnie z komunikatem FMV, nowe samoloty otrzymają oznaczenie S106 i zastąpią parę obecnie wykorzystywanych maszyn wczesnego ostrzegania S100D Argus. Wartość kontraktu została ustalona na 7,3 mld SEK (680 mln EUR). W przygotowaniu samolotów brać będą udział zakłady Saab w Göteborgu, Linköping, Järfälla, Arboga, Luleå, a także fińskim Tampere oraz południowoafrykańskim Centurion.  Podobnie jak miało to miejsce w przypadku samolotów zamówionych wcześniej przez ZEA, nośnikiem radaru Erieye ER i innych systemów rozpoznawczych będzie dyspozycyjny samolot Bombardier Global 6000.

Flygvapnet do końca 2027 roku powinno otrzymać dwa egzemplarze GlobalEye.  fot. Saab

   Jak na razie brak informacji na temat szczegółów wyposażenia GlobalEye dla Flygvapnet. Zamawiający ograniczył się w tym przypadku do lakonicznego stwierdzenia, wedle którego S106 zostaną dostosowane do szwedzkich wymagań. Pomijając kwestię szczegółów specyfikacji szwedzkich samolotów, wiadomo jednak, że kombinacja dyspozycyjnego Global 6000 z radarem Erieye ER pozwoli na zwiększenie zasięgu wykrywania celów w stosunku do obecnie wykorzystywanych samolotów S100D z radarami Erieye. Większa będzie również długotrwałość lotu nowych maszyn. Skróceniu ulegnie czas niezbędny na osiągnięcie rejonu patrolowania, w stosunku do S100D, a to dzięki zdecydowanie wyższej prędkości przelotowej S106.

   Nowe samoloty będą stacjonować w bazie Linköping-Malmem, gdzie obecnie na co dzień bazują zarówno S100D użytkowane obecnie przez 72. dywizjon wchodzący w skład Skrzydła Lotniczego Skaraborg (inaczej F7, lub Skaraborgs flygflottilj), jak i samoloty rozpoznania elektronicznego S102B Korpen należące do 73. dywizjonu.

   Przypomnijmy, że przygotowania do zakupu nowych samolotów wczesnego ostrzegania i kontroli powietrznej toczyły się od dłuższego czasu. 1 października 2021 roku Szwedzkie Siły Zbrojne formalnie wystosowały wniosek do tamtejszego rządu w sprawie zakupu nowych samolotów wczesnego ostrzegania Saab GlobalEye, tym samym potwierdziły się nieoficjalne informacje pojawiające się już kilka miesięcy wcześniej. 28 października 2021 roku FMV poinformowała o zatwierdzeniu (24 października tego samego roku) przez szwedzki rząd planu zakupu nowych samolotów wczesnego ostrzegania i kontroli powietrznej w celu zastąpienia pary S100D Argus ASC-890). Same Argusy są eksploatowane przez Flygvapnet od 1997 roku, kiedy to dostarczono cztery maszyny w pierwotnym wariancie S100B. W latach 2008-2012 cztery samoloty tego typu pierwotnie zbudowane na potrzeby Flygvapnet zostały sprzedane i przekazane do Zjednoczonych Emiratów Arabskich i Tajlandii. Pozostałe dwa Argusy, w zmodernizowanym wariancie S100D, użytkowane są do dziś. Przy czym według wypowiedzi przedstawicieli szwedzkich sił zbrojnych, samoloty tego typu użytkowane są obecnie bardzo intensywnie, co wymusza wprowadzenie ich następców w najbliższych latach. Ma to oczywiście związek z rosyjską agresją na Ukrainę i zaognieniem ogólnej sytuacji w Europie, jak i naruszeniami przestrzeni powietrznej przez samoloty rosyjskie. O ile zakup nowych maszyn wczesnego ostrzegania miał być zrealizowany, gdy tylko pozwolą na to warunki ekonomiczne to jednak w obecnej sytuacji procedury uległy przyspieszeniu. Nowe S106 zapewnią zdecydowany wzrost możliwości w zakresie rozpoznania z powietrza. O ile S106 zostaną dostarczone w zbliżonej konfiguracji do znanej z maszyn zakupionych przez ZEA, to Flygvapnet nie tylko utrzymają, ale i wyraźnie zwiększą zdolności w zakresie rozpoznania z powietrza.

  GlobalEye w ostatnich latach oferowano również Grecji. W tym przypadku maszyna promowana jest jako następca obecnie wykorzystywanych EMB-145H. W tym miejscu warto równiez przypomnieć, że samoloty tego typu były również poferowane Finlandii w pakiecie z myśliwcami Gripen E, jednak szwedzka oferta w tym przypadku nie została wskazana jako zwycięska w postępowaniu HX. Szwedzki producent oferuje również swoje rozwiązania NATO, jako potencjalne zastępstwo obecnie użytkowanych samolotów E-3. Nie można również wykluczyć, że będzie oferowany również Polsce jako potencjalny sukcesor obecnie pozyskiwanych używanych Saabów 340 AEW.

Michał Gajzler

• Tweet