2022-08-26 19:44:33
Czołgi K2 i haubice samobieżne K9 zamówione
W Morągu, 26 sierpnia br. wicepremier i minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak, zatwierdził dwie umowy wykonawcze na dostawy południowokoreańskich czołgów K2 oraz 155 mm armatohaubic samobieżnych (AHS) K9 dla Wojska Polskiego. Łączna wartość zawartych dziś kontraktów to 5,77 mld USD netto, co przy obecnym wysokim kursie amerykańskiego dolara (4,7 PLN/USD) daje kwotę 33,4 mld PLN brutto. Należy jednak pamiętać, że płatności będą dokonywane w transzach przez kilka lat po bieżącym kursie walut. Pierwsza z umów o wartości 3,37 mld USD podpisana z firmą Hyundai Rotem przewiduje dostawę 180 czołgów K2 w latach 2022-2025. Druga umowa zawarta została z Hanwha Defense i przewiduje za kwotę 2,4 mld USD pozyskanie 212 AHS K9A1 w latach 2022-2026. W obu przypadkach pierwsze dostawy mają rozpocząć się jeszcze w tym roku, a czynnikiem który miał istotny wpływ na cenę były ujęte w obu umowach znaczące dostawy amunicji.
Czołgi K2 Black Panther. Fot. Hyundai Rotem.
Podpisane dziś umowy wykonawcze są rezultatem kontraktów ramowych zawartych 27 lipca tego roku i ich pierwszym etapem realizacji.
K2
Umowa wykonawcza z Hyundai Rotem poza 180 czołgami K2 obejmuje również pakiet szkoleniowy i logistyczny oraz zapas amunicji (m.in. dziesiątki tysięcy różnych typów amunicji 120 mm). W skład pakietu logistycznego wchodzi zapas części zamiennych i materiałów eksploatacyjnych oraz zestawy narzędzi specjalnych i urządzeń diagnostycznych. Pakiet szkoleniowy obejmuje symulatory pokładowe ETS – Embedded Training System oraz szkolenie załóg i personelu technicznego, w Korei Południowej i w Polsce, w tym szkolenie na czołgach K2 we współpracy z Armią Republiki Korei.
Zawarta umowa pozwoli na przezbrojenie w K2 trzech batalionów czołgów, w tym Batalionu Czołgów z Morąga, wchodzącego w skład 20. Bartoszyckiej Brygady Zmechanizowanej im. Hetmana Wincentego Gosiewskiego. W czołgi K2 ma zostać wyposażony również nowy batalion czołgów planowany do sformowania w ramach tej brygady w Ostródzie. Kontrakt ma na celu głównie szybkie zastąpienie czołgów T-72 przekazanych Ukrainie. Pierwsze 10 szt. czołgów K2 ma jeszcze w br. trafić do Batalionu Czołgów z Morąga.
K2 Black Panther to południowokoreański czołg podstawowy generacji 3+. Jego uzbrojenie główne stanowi armata gładkolufowa kalibru 120 mm z automatem ładowania, która może wykorzystywać najnowsze rodzaje amunicji. Uzbrojenie pomocnicze stanowi 7,62 mm karabin maszynowy oraz 12,7 mm wielkokalibrowy karabin maszynowy (WKM). Zaawansowany system kierowania ogniem czołgu zapewnia wysoką skuteczność prowadzonego ognia na dalekich dystansach. Opancerzenie czołgu K2 może być dodatkowo uzupełnione przez aktywne systemy ochrony typu soft kill (VIRSS) i hard kill (KAPS), zapewnia wysoką odporność balistyczną i przeciwminową. Napęd stanowi silnik wysokoprężny o mocy 1500 KM z automatyczną skrzynią biegów, co zapewnia wysoką prędkość i mobilność w każdym terenie. Czołg charakteryzuje się relatywnie niską masą wynosząca 55 ton oraz zastosowaniem hydropneumatycznego zawieszenia.
Wszystkie zakontraktowane czołgi K2 zostaną wyposażone w systemy łączności zapewniające wymianę informacji we wszystkich relacjach dowodzenia i współdziałania wojsk pancernych i zmechanizowanych Sił Zbrojnych RP.
Armatohaubice samobieżne K9 Thunder. Fot. Hanwha Defense.
K9
Umowa wykonawcza zawarta z Hanwha Defense poza dostawą 212 AHS K9A1, obejmuje pozyskanie także pakietu szkoleniowego i logistycznego oraz zapasu amunicji (dziesiątki tysięcy różnych typów amunicji 155 mm). Nie obejmuje natomiast wozów towarzyszących (tj. wozów amunicyjnych K10 i wozów dowodzenia K11). W skład pakietu logistycznego wchodzi zapas części zamiennych i materiałów eksploatacyjnych oraz sprzęt na potrzeby obsługi haubic. Wykonawca zapewni również wsparcie serwisowe na terenie Polski od chwili zrealizowania dostawy pierwszych haubic. Pakiet szkoleniowy obejmuje wyposażenie symulatorowe oraz szkolenie personelu w Polsce.
Dokonany zakup pozwoli na wyposażenie 8 dywizjonów artylerii, w szczególności tych, które do tej pory użytkowały 122 mm haubice samobieżne (HS) 2S1 Goździk. Zamówione haubice od samego początku zostaną doposażone w polski Zintegrowany System Zarządzania Walką Topaz i system łączności Fonet, a same urządzenia i ich montaż zostały uwzględnione w cenie zamówienia. Również WKM w które będą wyposażone AHS K9 będą polskiej produkcji. Z czasem przewiduje się ponadto montaż systemu nawigacji inercyjnej, tożsamego z systemami wykorzystywanymi w AHS Krab. Pierwsze 24 szt. AHS K9A1 mają jeszcze w br. trafić do 11. Mazurskiego Pułku Artylerii z Węgorzewa.
K9 Thunder to południowokoreańska AHS na podwoziu gąsienicowym. Jej uzbrojenie główne stanowi 155 mm armata o długości 52 kalibrów, która, w zależności od typu amunicji, zapewnia precyzyjne prowadzenie ognia na dystansach ponad 40 km. Opancerzenie K9 zapewnia ochronę przed bronią małokalibrową i odłamkami artyleryjskimi. Napęd stanowi silnik wysokoprężny o mocy 1000 KM z automatyczną skrzynią biegów, co zapewnia wysoką prędkość i mobilność w każdym terenie. Masa haubicy wynosi 47 ton. W wersji K9A1 wprowadzony został szereg usprawnień. Główny nacisk położono na zwiększenie skuteczności i zasięgu prowadzonego ognia do 54 km, poprawę świadomości sytuacyjnej oraz zwiększenie komfortu pracy załogi.
Zamówione dziś czołgi K2 Black Panther mają przede wszystkim pozwolić na przywrócenie zdolności utraconych w wyniku przekazania Ukrainie czołgów T-72, w tym wozów w zmodyfikowanej wersji T-72M1R (na zdjęciu). Fot. 18. Dywizja Zmechanizowana.
Komentarz
W aktualne strukturze Wojsk Lądowych znajduje się 13 batalionów czołgów, w tym jeden w trakcie formowania, a utworzenie kilku kolejnych zapowiedziano. Cztery bataliony posiadają na wyposażeniu wozy typu Leopard 2A4, 2A5 i 2PL, cztery kolejne użytkują PT-91 Twardy, a pięć pozostałych uzbrojonych było w leciwe T-72 i ich zmodyfikowaną wersję T-72A1/M1R. W każdym z batalionów etatowo powinno być 58 szt. czołgów. W wyniku wojny na Ukrainie ponad 200 czołgów T-72 (czyli sprzęt dla co najmniej czterech batalionów) i prawdopodobnie pewną liczę czołgów PT-91 przekazano stronie ukraińskiej. W rezultacie minimum pięć batalionów czołgów zostało bez podstawowego uzbrojenia. W celu ich uzupełnienie podjęto decyzje o zakupie dodatkowych używanych, amerykańskich czołgów M1A1SA Abrams (dla dwóch batalionów) i południowokoreańskich czołgów K2 Black Panther (w pierwszym etapie dla trzech batalionów). Chęć szybkiego uzupełnienia powstałych braków czołgami znacznie nowocześniejszymi i lepszymi od T-72 należy ocenić pozytywnie. Za kilka lat, po ich dostarczeniu, wdrożeniu do eksploatacji i osiągnięciu gotowości operacyjnej, zdolności Wojsk Lądowych powinny istotnie wzrosnąć. Z drugiej strony podjęte decyzje spowodują, że dla czołgów M1 i K2 będzie należało zbudować od podstaw cały system szkoleniowy i wsparcia logistycznego, a także częściowo nową infrastrukturę, co niewątpliwie będzie ogromnym wyzwaniem. Utrzymanie przez pewien okres w użyciu czterech typów czołgów, poza M1 i K2, także Leopard 2 (obecnie w czterech podwersjach: 2A4, 2A5, 2PL i 2PLM1) oraz PT-91 może się okazać koszmarem logistycznym. Rozmowy ze stroną południowokoreańską dotyczące nabycia i produkcji w Polsce czołgów K2/K2PL prowadzono już od kilku lat i można było szybciej zdecydować się na to rozwiązanie, nie kupując równolegle amerykańskich czołgów M1 Abrams. Jednocześnie nie można wykluczyć, że w najbliższych miesiącach wszystkie pozostałe czołgi z rodziny T-72/PT-91 zostaną przekazane stronie ukraińskiej, co częściowo uprości docelowy system logistyczny w zakresie czołgów. Do plusów zawartego dziś kontraktu należy zaliczyć ujęcie w jego zakresie dostaw istotnych ilości amunicji. Między innymi z tego powodu trudno ocenić cenę zamówienia na czołgi K2. Nie wiemy bowiem, jaką jej część stanowią same czołgi, a jaką pozostałe składniki umowy. Dla porównania, za zakup 250 czołgów M1A2 SEPv3 Abrams Polska ma zapłacić 4,75 mld USD, co daje uśrednioną cenę jednostkową 19 mln USD za czołg. W przypadku K2, uśredniona cena jednostkowa wynosi 18,7 mln USD za czołg, więc niemal tyle samo. Bez znajomości szczegółowego zakresu obu umów takie porównanie nie ma jednak większego sensu.
Haubice (i armatohaubice) samobieżne (HS/AHS) stanowią wyposażenie dywizjonów artylerii samobieżnej (DAS) znajdujących się w poszczególnych brygadach Wojsk Lądowych oraz w pułkach artylerii. Aktualnie istnieje łącznie 17 DAS, a kolejne trzy znajdują się w trakcie formowania (dwa w 18. Pułku Artylerii i jeden w 1. Warszawskiej Brygadzie Pancernej). Etatowo w każdym DAS powinny znajdować się po 24 HS/AHS. Spośród 17 istniejących DAS, 5 wyposażonych jest w kołowe AHS wz. 1977 Dana kalibru 152 mm, 8 posiada na stanie HS 2S1 Goździk kalibru 122 mm, 3 przezbrojono w AHS Krab kalibru 155 mm, a jeden jest w trakcie przezbrojenia z HS 2S1 na AHS Krab (odebrano pierwszą baterię, a w składzie DAS znajdują się trzy baterie). Obecnie w nowe AHS należy zatem wyposażyć łącznie 20 DAS, a w związku z zapowiedzianą rozbudową struktury tego rodzaju Sił Zbrojnych, ta liczba może jeszcze istotnie wzrosnąć. Trzeba także brać pod uwagę, że część wyposażenia istniejących DAS prawdopodobnie przekazano Ukrainie.
Do dziś w AHS Krab przezbrojono jedynie 3 DAS i jedną baterię, tj. 17% istniejących i formowanych DAS. Na nowy sprzęt czeka 16 DAS i dwie baterie. Zamówione dzisiaj AHS K9A1 pozwolą zatem na zaspokojenie połowy tych potrzeb.
W tym miejscu należy również przypomnieć, na jakim etapie znajdują się obecnie dostawy AHS Krab. Na podstawie umowy na wykonanie pracy wdrożeniowej z 2008 roku i aneksu do niej z 2012 roku, do 11. Mazurskiego Pułku Artylerii przekazano w 2017 roku pierwszy dywizjonowy moduł ogniowy (DMO) Regina, w tym 24 szt. AHS Krab. Na podstawie umowy z 14 grudnia 2016 roku zamówiono 4 kolejne DMO Regina (w tym 96 szt. AHS Krab) z dostawami w latach 2018-2024. Do dziś odebrano dwa DMO, co pozwoliło na przezbrojenie jednego DAS z 5. Lubuskiego Pułku Artylerii i jednego DAS z 23. Śląskiego Pułku Artylerii. W grudniu 2021 roku pierwszą baterię z trzeciego seryjnego DMO dostarczono do 14. Dywizjon Artylerii Samobieżnej z 21. Brygady Strzelców Podhalańskich, a dwie kolejne baterie dywizjon miał otrzymać w 2022 roku, ale wybuchła wojna i prawdopodobnie to je przekazano Ukrainie. Kilka tygodni później, Huta Stalowa Wola S.A. otrzymała zamówienie na dostawę dla wojsk ukraińskich trzech dywizjonów AHS Krab, co jeszcze bardziej skomplikowało dostawy dla Sił Zbrojnych RP. W rezultacie do umowy z 2016 roku konieczne stało się zawarcie aneksu wydłużającego harmonogram dostaw. Można przewidywać, że wykonanie tej umowy nie zakończy się szybciej niż w 2025 roku. Umowa z 2016 roku przewidywała rocznie dostawę dwóch baterii Regina, czyli 16 szt. AHS Krab i takie były początkowo zdolności produkcyjne zakładu. Według publicznych deklaracji, z czasem wzrosły one do trzech baterii (jednego DMO, 24 szt. AHS Krab) rocznie. Czas niezbędny na wyprodukowanie trzech dywizjonów AHS Krab dla Ukrainy i brakujących dwóch DMO Regina (bez jednej baterii) dla Sił Zbrojnych RP przez HSW S.A. można szacować zatem na 4-5 lat (do 2025 lub 2026 roku). Dodatkowo, jeszcze w tym roku resort obrony planuje zamówić w HSW S.A. (podpisanie umowy być może nastąpi już we wrześniu br. podczas targów MSPO w Kielcach) kolejne dwa DMO Regina, co obciąży moce produkcyjne zakładu ze Stalowej Woli na następne dwa lata.
Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że w latach 2022-2026 HSW S.A. nie byłaby w stanie dostarczyć dodatkowych AHS Krab przy obecnych zdolnościach produkcyjnych ponad te już zamówione i planowane do zamówienia w tym roku. Oczywiście warto zadać pytanie, dlaczego mimo istniejących ogromnych potrzeb Sił Zbrojnych RP, w latach 2016-2021 nie podjęto decyzji o zwiększeniu mocy produkcyjnych HSW S.A. do oczekiwanego poziomu… Konsekwencją braku tych decyzji jest obecnie konieczność zamówienie AHS K9 od zagranicznego dostawcy.
Na podstawie dzisiejszej umowy na AHS K9A1, kontraktu z 2016 roku na AHS Krab i planowanego zamówienia na dwa kolejne DMO Regina, Wojska Lądowe w najbliższych latach powinny być w stanie przezbroić w nowe 155 mm AHS łącznie 12 DAS. Pozwoli to wycofać z eksploatacji wszystkie HS 2S1 Goździk, a do modernizacji pozostanie 5 DAS wyposażonych w kołowe AHS Dana. W planach modernizacji zakładano zastąpić je kołowymi AHS Kryl. Prowadzona w tym zakresie praca rozwojowa nie doczekała się jednak opracowania konstrukcji zgodnej z aktualnymi wymaganiami wojska i przyszłość tego programu nie jest dziś publicznie znana. Jeśli zgodnie z postanowieniami umowy ramowej z lipca br. zawartej z Hanwha Defense dojdzie do zamówienia AHS K9PL (czyli spolonizowanych AHS K9A2), to prawdopodobnie to te haubice zastąpią Dany.
Po udzieleniu zamówienia na dostawę 212 szt. AHS K9A1 przyszłość AHS Krab będzie zależała od zwiększenia struktury Wojsk Lądowych (i ewentualnych zamówień eksportowych), bowiem zawarte już umowy i planowane na 2022 roku nowe zamówienie na dostawę dwóch DMO Regina mogą zaspokoić w pełni potrzeby Wojsk Lądowych na gąsienicowe AHS przy obecnej ich strukturze. W takiej sytuacji należy zadać pytanie o sens ewentualnego zamówienia AHS K9PL (K9A2)… Może się okazać, że ograniczenia osobowe związane z planowaną rozbudową Wojsk Rakietowych i Artylerii (WRiA) spowodują, że potrzeby sprzętowe w zakresie kolejnych AHS będzie można zaspokoić produkując po 2026 roku tylko Kraba.
Na zakończenie należy zwrócić uwagę, że zamówienie AHS K9 spowoduje komplikację systemu logistycznego i szkoleniowego, a także prawdopodobnie będzie wymagało budowy części nowej infrastruktury. Na pocieszenie pozostaje fakt dużej zgodności konstrukcji podwozia K9A1, z tym które stosowane jest w AHS Krab. Podobnie jak w przypadku czołgów K2, mocną stroną podpisanej dziś umowy jest ujęcie w jej zakresie dostaw znaczących ilości amunicji (łącznie ponad 100 tys. sztuk kalibru 120 i 155 mm).
Tomasz Dmitruk (z wykorzystaniem komunikatu Agencji Uzbrojenia)
